Reactie Prisma(leden) op Afrikastrategie

Geplaatst op 01-06-2023 in Actueel.

Totstandkoming Afrikastrategie

Op dinsdag 30 mei stuurden minister Schreinemacher en minister Hoekstra, respectievelijk ministers van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (BHOS) en Buitenlandse Zaken (BZ) de Afrikastrategie naar de Tweede Kamer. Hierin wordt beschreven hoe Nederland met Afrikaanse landen en partners wil samenwerken. Een document dat drie jaar lang in de pijplijn zat: CDA-Kamerlid Mustafa Amhaouch vroeg in 2020 al om een duidelijke langetermijnvisie op dit continent.

Aandachtspunten volgens Prisma

Gedurende het schrijfproces leverden we als Prisma – mede namens onze leden – aandachtspunten aan en werden we, evenals veel andere maatschappelijke organisaties, geconsulteerd door het ministerie. We riepen onder andere op om zorg te dragen voor een lange termijn focus en erop toe te zien dat niet alleen het aanbod, maar juist ook de behoefte van de ander leidend te laten zijn. We stimuleerden om te werken aan gelijkwaardige partnerschappen waarbij expertise die beschikbaar is wordt afgestemd op de vraag én hoe de inzet ten goede komt aan de verbetering en de positie van armere en kwetsbare groepen. Doen waar Nederland goed in is – afgestemd op waar behoefte aan is.

Gelijkwaardigheid

In dit schrijven, spreken we namens onze leden die overwegend positief staan tegenover deze verschenen strategie. In diverse quotes delen onze leden onze aanvullende aanbevelingen. De Afrikastrategie biedt voor een strategie met een duur van tien jaar verrassend concrete doelstellingen en handelsperspectieven. Zo is er een plan opgesteld met acties voor de korte, middellange en langere termijn. Dat biedt ruimte voor veranderingen over de tijd heen, zonder het risico te lopen weinig concreet te worden.

Een rode draad door de gehele strategie is gelijkwaardigheid. De strategie ademt de ambitie te werken vanuit een gelijkwaardige relatie waarbij men elkaars verschillen respecteert. Vanuit die gelijkwaardige samenwerking kunnen oplossingen worden gevonden voor de grote ’uitdagingen rondom migratie en klimaatverandering. Het centraal stellen van de Afrikaanse Agenda 2063 van de Afrikaanse Unie is een logische en zinvolle doorvertaling van die gelijkwaardige samenwerking. Door als Nederland aan te sluiten bij de doelen van onze partners stemmen we af op de behoeften die vanuit Afrika worden geformuleerd. Door in gezamenlijkheid de schouders te zetten onder het behalen van de Sustainable Development Goals werken we aan de grote wereldwijde uitdagingen van deze tijd. Als partners.

‘’Wij hebben Afrikaanse landen net zo hard nodig als andersom’’

Dialoog

Het belang van het werken vanuit gedeelde waarden en gelijkwaardige relaties onderstreept de noodzaak van dialoog óver die waarden. Al geruime tijd jagen we deze dialoog als Prisma aan. Om tot effectieve ontwikkelingssamenwerking te komen is de dialoog op waarden-niveau noodzakelijk. Open staan voor elkaars wereldbeelden, met in het bijzonder aandacht voor religieuze verschillen, is een vitaal onderdeel van die dialoog. Waarden-dialogen creëren een gezamenlijke basis, met wederzijds begrip en respect voor elkaars religie en cultuur. Deze noodzaak wordt verder onderstreept omdat de nieuwe generatie– zoals ook wordt beschreven in de Afrikastrategie – veel waarde hecht aan culturele identiteit. Religieuze identiteit is in veel Afrikaanse landen een integraal onderdeel van deze culturele identiteit.

“Wij adviseren om in de concrete uitwerking aandacht te houden voor de religieuze identiteit van veel jonge Afrikanen. Hier ligt ook de kracht en expertise van Faith-Based organisaties.”

Samenwerken met lokaal gewortelde organisaties

Om dit vorm te geven, krijgt lokalisering een prominente plaats in de strategie. De intentie staat beschreven om samen te werken met Afrikaanse partnerorganisaties waar mogelijk, en met Nederlandse organisaties waar nodig. Dit erkent het eigenaarschap wat onze Afrikaanse partners dragen voor de ontwikkeling van hun eigen continent. Dit in praktijk brengen blijft echter een uitdaging. ‘’We moedigen de minister daarom aan om bewust te kiezen voor lokaal gewortelde organisaties. Om dit te bevorderen is het belangrijk dat de minister aandacht blijft geven aan accountability-mechanismen én oog blijft houden voor gemarginaliseerde groepen in de volle breedte zodat zij ook proactief betrokken worden en daadwerkelijk actors of change kunnen worden.’’

Betrouwbare partner

In de strategie wordt uitgebreid aandacht gegeven aan het handelselement. Maar waar de nota van de BHOS-minister de inzichten van de IOB-evaluatie nog niet had doorvertaald, is dit in de Afrikastrategie wel gebeurd. De strategie toont zich realistisch waar het gaat om de wedloop om kritieke grondstoffen waarin China al volop actief is. Verder geeft men toe dat handel niet altijd de oplossing is, en dat er moet gewerkt worden aan perspectieven voor kinderen en jongeren, om de toekomst van het continent veilig te stellen. Daarbij is er aandacht voor beleidscoherentie, zodat handelsinspanningen en ontwikkelingssamenwerking elkaar niet tegenwerken. Dat uit zich bijvoorbeeld in toezeggingen rond de OESO-standaarden voor IMVO-wetgeving.

‘’Het is goed om te zien dat men zeer bewust is van het feit dat woorden en daden met elkaar in lijn moeten zijn om gezien te worden als een betrouwbare partner.’’

Bezuinigingen

In de strategie wordt niet gesproken over de bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking die zijn aangekondigd. In de voorjaarsnota van 2023 bleek dat er in de komende jaren enkele miljarden bezuinigd worden om de eerstejaarsopvang van asielzoekers te financieren. Dat heeft ongetwijfeld gevolgen voor budgetten die nodig zijn voor een adequate implementatie van de Afrikastrategie. Het is goed om te zien dat het bericht niet heeft geleid tot een afzwakking van de ambities, maar we zien erg uit naar een antwoord vanuit de ministers Schreinemacher en Hoekstra hoe een strategie die deze ambitie ademt, te rijmen valt met de forse bezuinigingen zoals ze zijn voorgesteld.

Debat

Prisma ziet daarom ook uit naar de bespreking van de Afrikastrategie in het debat op 4 juli in de Tweede Kamer. Concreet zien wij uit naar de beantwoording van de hiervoor gestelde vraag over de spanning tussen ambitie en begrotingsbezuinigingen.

Als Prisma hopen we dat Nederland met de Afrikastrategie een internationale speler van betekenis kan blijven en daarnaast – niet in de laatste plaats – invulling geeft aan onze opdracht om recht en gerechtigheid na te streven voor ieder mens.