Simon Polinder: Praten over geloof en religie in ontwikkelingssamenwerking? Deel verhalen! | Blogserie ‘dialoog over samenwerken met FBO’s’

Geplaatst op 06-12-2022 in Blog.

door Simon Polinder

dit is de tweede blog in een serie. Hier vind je de 1e blog door Charlotte Ariese waar Simon op reageert.

Met mijn zoontje lees ik op dit moment het boek Waarom ruikt een hond aan een kont? Hij vindt het fascinerend. Wat blijkt? Een hond heeft aan zijn achterkant een uniek geurprofiel. Combineer dat met het scherp ontwikkelde reukvermogen van een hond en je begrijpt waarom ze elkaar daar besnuffelen. Wordt u al ongemakkelijk? Misschien is dit ongemak mens-eigen. Hetzelfde ongemak steekt de kop op als we vreemden of iets minder bekenden mensen te praten over geloof en religie.

Zien en geloven

Voor Charlotte Ariese van Prisma is dat geen reden om het onderwerp uit de weg te gaan. Op basis van het onderzoek van The Broker benadrukt zij dat het belangrijk is om de dialoog aan te gaan over de rol van religieuze actoren in ontwikkelingssamenwerking. Dat kan niet zonder dat je daarbij ook iets van jezelf bloot geeft, want iedereen heeft een wereldbeschouwing. Deze wereldbeschouwing kleurt hoe je naar de wereld kijkt en dus ook hoe je religieuze actoren ziet. Ik herinner hoe een van de auteurs bij de presentatie van het rapport vertelde hoe ze zelf als niet-gelovige verrast werd door de hoeveelheid religieuze actoren die zich in het Zuiden bevinden. Daardoor begon ze in te zien hoe relevant het is die te betrekken. Soms moet je eerst iets zien om het te kunnen geloven en soms moet je eerst iets geloven om het te kunnen zien.

Soms moet je eerst iets zien om het te kunnen geloven en soms moet je eerst iets geloven om het te kunnen zien.

Charlotte werpt de vraag op hoe je die waarde-dialoog kunt voeren. In het verleden heb ik ervaring opgedaan met het voeren van potentieel ongemakkelijke dialogen. Bij een aantal verzorgingshuizen in Rotterdam ging ik als lector het gesprek aan over de christelijke identiteit. Veel verzorgingshuizen zijn begonnen als kerkelijk of diaconaal initiatief, bij enkelen is dit aspect in de loop van de tijd op de achtergrond geraakt.

Een kwetsbare dialoog

U zult begrijpen dat het niet werkt om een verzorgingshuis binnen te stappen met de vraag: ‘hoe denkt u over de christelijke identiteit’. Veel mensen in de zorg zijn met hart en ziel aan het werk om liefdevolle zorg te geven en zijn erg gericht op het doen. Dit geldt ook voor veel mensen in de ontwikkelingssector (OS). Als je werkt vanuit je passie zitten daar in veel gevallen waarden onder. Als de dialoog daarover gaat, is die dialoog kwetsbaar. Daarom deel ik graag mijn ervaring voor een dialoog die werkt in de zorgsector, zodat de OS-sector er iets aan heeft in de dialoog over religie.

Deel verhalen!

In de huizen organiseerden we verhalensessies waarbij medewerkers elkaar in kleine groepen verhalen vertelde van gebeurtenissen op de werkvloer waarbij het schuurde of glansde als het ging om de christelijke identiteit. Waarom dit werkt?

1. Mensen die in de zorg werken maken veel mee en hebben dus veel verhalen te vertellen. Ze doen dat ook graag, omdat ze hun werk vaak heel betrokken doen. Dezelfde houding zie ik bij veel mensen in de OS-sector.
2. Verhalen zijn niet goed of fout. Het is dus voor een medewerker een heel mooie manier om tevoorschijn te komen en iets te delen van diens visie op de dingen. Als iemand een verhaal vertelt en beschrijft hoe iets werd ervaren dwingt dat anderen om hun oordeel op te schorten. Je wilt namelijk niet over de menselijke ervaring van die persoon heen walsen. Dat is precies de veiligheid die er nodig is wil je mensen laten praten over de rol van religie in hun werk. En het biedt ook ruimte voor mensen om aan te geven hoe ze er zelf naar kijken, vanuit hun eigen levensbeschouwing of waarden.
3. Verhalen geven een inkijkje in de belevingswereld van mensen. Het biedt een perspectief van binnenuit en niet een reflectie op iets van buiten af. Elkaar verhalen vertellen voorkomt dat mensen ‘boven’ de kwestie gaan hangen en er op gaan reflecteren. Op die manier kun je jezelf buiten schot houden. Juist bij zaken als religie, die heel erg raken aan het mens-zijn is het belangrijk je er van bewust te zijn hoe je er zelf in staat en wat het met je doet.
4. Verhalen vertellen zijn een interventie op zichzelf. Bij veel dataverzameling volgt er daarna een toepassingsfase of een interventie. Bij verhalen vertellen is dat anders. Door het horen van andermans verhaal worden mensen direct geraakt, geïnspireerd, aan het denken gezet en komen ze in actie.

Wil je in dialoog over de rol van religie en geloof in OS met ruimte voor je eigen binnenkant en kijk op de wereld, organiseer dan een sessie verhalen vertellen.

dr. Simon Polinder is postdoctoraal onderzoeker bij de afdeling Geschiedenis van de internationale betrekkingen aan de Universiteit Utrecht. Hij is verbonden aan het project Reimagining Religion, Security and Social Transformation, onderdeel van de kennisagenda van het programma Joint Initiative for Strategic Religious Action (JISRA).

Regelmatig verschijnt over dit onderwerp een blog. We’ll keep you posted!

Mocht je op basis van deze eerste blog al denken: ik ga graag de dialoog aan!
Stuur ons een mailtje via info@prismaweb.org.